Янгиликлар

Коррупция-тараққиёт тўсиғидир

Коррупция-тараққиёт тўсиғидир

Коррупцияга қарши курашиш кишилик жамияти пайдо бўлганидан буён давом этиб келинмоқда ва бу борада қайсидир давлатлар кўпроқ, қайси бирларидир камроқ натижаларга эришган. Айрим жамиятларни бошқарган  шахслар ўзгариши туфайли коррупцияга қарши кураш кучайган ёки акси бўлган ҳолатлар ҳам мавжуд.

Яқин тарихда Сингапур давлати томонидан коррупцияга қарши кураш бўйича амалга оширилган ишлар хохиш-ирода ва ҳаракат орқали бу иллатни минимум даражагача тушириш мумкинлигини исботлади.

1959-1990 йилларда Сингапур давлатининг Бош вазири бўлган                       Ли Куан Ю ўзининг “Сингапур тарихи. “Учинчи дунёдан” –биринчига” деб номланган китобида 1960 йилда “Коррупцияга қарши кураш тўғрисида”ги                 1937 йилда қабул қилинган қонуни ўзгартиришганлиги ва ҳар қандай моддий наф кўришни пора деб қабул қилинганлиги кўрсатган.

Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 210-моддаси диспозициясига кўра, пора олиш, яъни давлат органи, давлат иштирокидаги ташкилот ёки фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органи мансабдор шахсининг ўз хизмат мавқеидан фойдаланган ҳолда содир этиши лозим ёки мумкин бўлган муайян ҳаракатни пора бераётган шахснинг манфаатларини кўзлаб бажариши ёки бажармаслиги эвазига шахсан ўзи ёки воситачи орқали қонунга хилоф эканлигини била туриб, моддий қимматликлар олиши ёхуд мулкий манфаатдор бўлиши ҳисобланади.

Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 1999 йил                             24 сентябрдаги “Порахўрлик ишлари бўйича суд амалиёти тўғрисида”ги                      19-сон қарорининг 2-бандида, пул, қимматбаҳо қоғозлар, моддий бойликлар, шунингдек, пора оладиганга қайтармаслик шарти билан, лекин мулкий моҳиятга молик бўлган (масалан, таъмирлаш, қурилиш, қайта тиклаш ишларини бажариш ва бошқалар) хизматлар пора предмети бўлиши мумкинлиги кўрсатилган.

Бизнинг қонунчилигимизда ҳам ҳар қандай моддий наф кўриш пора деб ҳисобланиши белгиланган.

Ҳар қандай жиноятнинг ҳам келиб чиқиш сабаблари ва уларнинг ривожланиши шарт-шароитлари билан курашилмаган ва у йўқ қилинмаган тақдирда, у яна давом этиши бизнингча кўп исбот талаб қилмайди.

         Президентимиз томонидан 2019 йил 27 майда қабул қилинган “Ўзбекистон Республикасида коррупцияга қарши курашиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПФ-5729-сон Фармонида коррупцияга оид ҳуқуқбузарликлар содир этилишининг шарт-шароитлари ва сабабларини ўрганишга ҳам катта эътибор қаратилган.

Хусусан, фармон билан 35-банддан иборат бўлган 2019-2020 йилларда коррупцияга қарши курашиш давлат дастури тасдиқланган бўлиб, биринчи бандида жумладан, фуқароларда коррупцияга нисбатан муросасиз муносабат, коррупцияга қарши курашишнинг аниқ хулқни шакллантиришга қаратилган, коррупцияга қарши курашиш борасида кампанияларни ўтказиш белгиланган.

      Аҳолида коррупцияни йўқ қилиш учун муносабат шаклланмаса, давлат органларининг саъй-ҳаракатлари етарли натижа бермаслиги аниқ. Негаки, ҳар бир шахс коррупуиоген ҳолат юз берганда унга қарши муносабат билдирмаса, бу ҳолат давом эттаверади.

Юқорида кўрсатилган давлат арбоби Ли Куан Ю ўзининг асарида “Иш ҳақи ҳисобига муносиб даражада ҳаёт кечира олмаётган шахсга берилган кичик ваколат ҳам ундан нотўғри фойдаланиш омилини келтириб чиқаради”-деган фикрни ёритган бўлиб, бу фактор ҳақиқатда коррупцияга қарши курашда эътибор қаратилиши лозим бўлган асосий омиллардан ҳисобланади.

Мазкур  жиҳат Президентимизнинг фармонида ҳам ўз аксини топган бўлган, жумладан давлат хизматчилари даромадларини декларация қилиш тизимини босқичма-босқич жорий этиш ва уларнинг иш ҳақи етарли даражада бўлишини таъминлаш, шунингдек, давлат хизматини ўташда манфаатлар тўқнашувини ҳал этишнинг ташкилий-ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш белгиланган.

Фармонда шунингдек, коррупцияга қарши курашиш соҳасида жамоатчилик назорати механизмларини самарали қўллашга йўналтирилган, шу жумладан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталари ва сиёсий партияларнинг ролини янада кучайтириш; ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларнинг Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталари олдидаги ҳисобдорлиги тартибини такомиллаштириш; қарорлар қабул қилиш жараёнида фуқаролар иштирокининг шаффоф ва самарали усулларини жорий этишни назарда тутувчи комплекс чора-тадбирлар бўйича “Йўл харитаси” лойиҳасини ишлаб чиқиш ҳам белгиланган.

Мазкур фармон мамлакатимизда коррупцияга қарши курашиш соҳасида муҳим ўзгаришларни амалга ошириш учун ташланган қадам ҳисобланади.

Сурхондарё вилоят адлия бошқармаси