Янгиликлар
Текширишларни рўйхатга олиш китоби электрон шаклининг ўрни ва аҳамияти
Мамлакатимизда мустақиллик йилларида кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожлантириш ҳамда қўллаб-қувватлаш борасида муайян ишлар амалга оширилиши натижасида, кичик бизнеснинг ялпи маҳсулот ишлаб чиқаришдаги улуши йилдан йилга ошиб бормоқда. 
Сурхондарё вилоят адлия бошқармаси томонидан Адлия вазирлиги томонидан тасдиқланган жадвалга мувофиқ, “Текширишларни рўйхатга олиш китобнинг электрон шаклини тўлдириш тартиби ва унинг аҳамияти” мавзусида семинар тадбири ўтказилди.
Вилоят прокуратураси, вилоят Хўжалик суди, солиқ ва бошқа назорат қилувчи органларнинг масъул ходимлари бир даврага жамланган тадбирда текширишларни рўйҳатга олиш китобини электрон шаклини тўлдириш тартиби, сўнгги йилларда мамлакатимизда қабул қилинган қонун ҳужжатлари ва уларни амалиётда қўллаш масалалари атрофлича муҳокама қилинди.
Семинарда Адлия вазирлигининг янги лойиҳаси – “Текширишларни руйхатга олиш китобининг электрон шакли” жорий этилиши билан боғлиқ тартиб-таомиллар қатнашчилар эътиборига тақдим этилди. Мазкур он-лайн тизими ёрдамида тадбиркорлар ҳуқуқларини янада ишончли ҳимоя қилиш, уларнинг фаолиятига ноқонуний аралашувларни тезкорлик билан аниқлаш ва уни бартараф этиш мумкин бўлади. Яъни, эндиликда ўтказилаётган ҳар бир текширишни Адлия вазирлиги томонидан бевосита назорат қилиб бориш ва қонунийлигини таъминлаш имконияти яратилди. Учрашувда ушбу он-лайн тизим, ундан фойдаланиш тартиби хусусида тушунтириш берилди.
Унга кўра, тадбиркорлик субъектларининг хуқуқ ва манфаатларини ишончли химоя қилиш мақсадида яратилган “Текширишларни руйхатга олиш китобининг он-лайн тизимига кириш etk.minjust.uz электрон манзил орқали электрон рақамли имзо ёрдамида амалга оширилади.
Адлия вазирлиги томонидан текшириш жараёни бўйича тўлиқ назорат ўрнатилади ва ноқонуний текширишга йўл қўйган шахсларга жазо муқаррарлиги таъминланади.
Назорат қилувчи органлар шуни унутмаслиги керакки, китобни тўлдирмаслик ёки уни тўлдиришдан бош тортиш текширишлар тартибини бузиш ҳисобланиб, айбдор шахсларнинг жавобгарлигига сабаб бўлади.
Яна шуни таъкидлаш жоизки, ушбу лойиҳа ортиқча вақтни тежайди, қоғоз ва бошқа харажатлар сарфини камайтиради.
Шу ўринда анжуман иштирокчиларисўнгги йилларда қабул қилинган қонун ҳужжатларига асосан тадбиркорликни жадал ривожлантириш учун зарур шарт-шароитлар ва имкониятлар яратиш, хусусий мулкни ҳимоя қилиш кафолатларини кенгайтириш масалалари билан бир қаторда тадбиркорлар фаолиятига аралашувларни янада чеклашга қаратилган меъёрлар тўғрисида мулоҳаза юритдилар.
Хусусан, Президентимизнинг 2015 йил 15 майдаги “Хусусий мулк, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ишончли ҳимоя қилишни таъминлаш, уларни жадал ривожлантириш йўлидаги тўсиқларни бартараф этиш чора-тартиблари тўғрисида”ги фармонида белгиланган вазифаларни амалиётга татбиқ этиш натижасида назорат қилувчи органлар томонидан тадбиркорлик субъектлари фаолиятида текширишлар ўтказиш кескин қисқартирилди.
Бундан ташқари Назорат қилувчи органлар фаолиятини мувофиқлаштириш махсус ваколатли орган томонидан амалга оширилиши қайд этилиб, ҳар қандай текшириш албатта ушбу ваколатли органнинг тегишли рухсати билангина ўтказилиши белгиланди.
Тадбиркорлик субъектларининг молия-хўжалик фаолиятини текшириш ва тафтиш қилиш белгиланган тартибда фақат давлат солиқ хизмати органлари томонидан амалга оширилиши, уларга нисбатан ҳуқуқий таъсир чораларининг эса фақат суд тартибида қўлланилиши мустаҳкамланди.
Мазкур қонуннинг энг муҳим жиҳати шундаки, унда тадбиркорлик фаолияти соҳасидаги қонун ҳужжатларини либераллаштириш билан бир пайтда давлат органлари, назорат қилувчи ва ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларнинг тадбиркорлик фаолиятига ноқонуний аралашганлиги, хусусий мулк ва тадбиркорлар ҳуқуқларини бузганлиги учун жавобгарлиги кучайтирилди.
Жумладан, Жиноят ва маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексларга киритилган ўзгартиришларга кўра тадбиркорлик субъектларининг молия-хўжалик фаолиятини текширишнинг белгиланган тартибини бузганлик, худди шундай қонунга хилоф равишда текширувларни ўтказиш ташаббуси билан чиқиш ва (ёки) ўтказиш учун мансабдор шахсларнинг жавобгарлиги белгиланди.
Тадбир қатнашчилари диққатига бир неча далил ва рақамлар тақдим қилинди. Биргина вилоят адлия бошқармаси томонидан ўтказилган ўрганишларда ўтган давр мобайнида назорат қилувчи органлар томонидан 26 та ҳолатда текширишлар ўтказиш тартиблари бузилганлиги аниқланган.
Анжуманда мазкур қонун ҳужжатларининг моҳияти, текширишлар тартибларига оид қоидалар хусусида батафсил маълумот берилди. Ноқонуний аралашувларнинг олдини олишда “Текширишларни рўйхатга олиш китоби”нинг жорий этилган электрон шакли таъсирчан механизм бўлиши қайд этилди.
Муҳокамаларда назорат қилувчи органлар масъул ходимлари томонидан қонун ҳужжатларига қатъий риоя этиш, шунингдек, давлат хизматлари кўрсатувчи идоралар томонидан белгиланган талаблар даражасида иш олиб борилиши қонунийликни таъминлашга, тадбиркорларнинг давлат органларига нисбатан ишончи ортишига ва ўз навбатида уларнинг иқтисодиётдаги улушининг янада кўпайишига хизмат қилиши эътироф этилди.
Семинар тадбирида иштирокчилар томонидан барча берилган саволларга батафсил жавоблар берилди.