Янгиликлар

Shaxsga doir ma’lumotlar nima va ularni qonunga xilof ravishda tarqatganlik uchun qanday jazo choralari qo‘llaniladi?

---

---

«Shaxsga doir ma’lumotlar to‘g‘risida»gi Qonunga ko‘ra shaxsga doir ma’lumotlar deganda muayyan jismoniy shaxsga taalluqli bo‘lgan yoki uni identifikatsiya qilish imkonini beradigan, elektron tarzda, qog‘ozda va (yoki) boshqa moddiy jismda qayd etilgan axborot tushuniladi. Masalan, jismoniy shaxsning:

·        ismi, familiyasi, otasining ismi;

·        tug‘ilgan vaqti, tug‘ilgan joyi;

·        vaqtincha yoki doimiy yashash joyi;

·        oilasi, ijtimoiy holati;

·        ma’lumoti, kasbi, lavozimi, ish joyi;

·        daromadlari va mulkiy holati;

·        telefon raqami;

·        shaxsiy surati (foto va hk.);

·        biometrik va genetik ma’lumotlar va boshqa ma’lumotlar.

        Shaxsiy hayot daxlsizligining buzilishi

        Agar shu shaxsiy va oilaviy sirga oid ma’lumotlar shaxsning roziligisiz qonunga xilof ravishda olinsa, saqlansa va tarqatilsa, bu ma’muriy va jinoiy javobgarlikka sabab bo‘ladi.

1.    Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksning 461-moddasiga ko‘ra, shaxsning shaxsiy yoki oilaviy sirini tashkil etuvchi shaxsiy hayoti to‘g‘risidagi ma’lumotlarni uning roziligisiz qonunga xilof ravishda yig‘ish yoki tarqatish bazaviy hisoblash miqdorining 10 baravaridan 40 baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo‘ladi.

Masalan, siz bir uylangan erkak tanishingizning boshqa bir ayol bilan ishqiy munosabatlaridan xabardor bo‘lib qoldingiz (uning telefonidagi ma’lumotlar orqali yoki o‘z ko‘zingiz bilan guvoh bo‘ldingiz). Ushbu ma’lumotlarni tanishingizning xotiniga yoki yaqin qarindoshlariga (yoki internetda butun jamiyatga) yetkazmoqchi bo‘lsangiz, bu qilmishingiz yuqorida keltirilgan huquqbuzarlik hisoblanadi.

                  Jinoiy jazo ham qo‘llanadimi?

Agar shaxs bunday qilmish uchun ma’muriy jazo qo‘llanilganidan keyin 1 yil ichida yana shunday qilmish sodir etsa, bu endi jinoyat hisoblanadi.

Jinoyat kodeksining 1411-moddasiga ko‘ra, shaxsning shaxsiy yoki oilaviy sirini tashkil etuvchi shaxsiy hayoti to‘g‘risidagi ma’lumotlarni uning roziligisiz qonunga xilof ravishda yig‘ish yoki tarqatish shunday harakatlar uchun ma’muriy jazo qo‘llanilganidan keyin sodir etilgan bo‘lsa, bazaviy hisoblash miqdorining 50 baravaridan 100 baravarigacha miqdorda jarima yoki uch yuz soatgacha majburiy jamoat ishlari yoxud ikki yilgacha axloq tuzatish ishlari bilan jazolanadi.

Lekin quyidagi holatlarda shaxsiy va oilaviy sirga oid ma’lumotlar shaxsning roziligisiz qonunga xilof ravishda olinganda, saqlanganda, tarqatilganida to‘g‘ridan-to‘g‘ri jinoiy javobgarlikka sabab bo‘ladi (ma’muriy javobgarlik qo‘llanmasdan).

 Ushbu harakatlar:

 a) og‘ir oqibatlarga olib kelgan bo‘lsa (masalan, shaxsiy siri tarqatilishi oqibatida shaxs o‘z joniga qasd qilsa);

 b) g‘arazli niyatlarda sodir etilgan bo‘lsa (shaxsiy hayotga doir ma’lumotni tarqatishda moddiy naf ko‘rishni qasd qilsa, tovlamachilik alomatlari bo‘lmasa);

 v) xavfli residivist tomonidan sodir etilgan bo‘lsa.

3 ta muhim ma’lumot:

1.    Shaxsga doir ma’lumotlar shaxsning o‘z shaxsiy hayotida o‘z xohishi bilan saqlanishi, tarqatilishi mumkin.

2.    Shuningdek, qonunda belgilangan tartibda davlat organi tomonidan ham ushbu ma’lumotlar talab qilib olinishi, saqlanishi, ularga ishlov berilishi, tarqatilishi mumkin. Masalan, ayrim davlat organlari (Ichki ishlar vazirligi, migratsiya va fuqarolik xizmatlari, Davlat chegara xizmati) sizning shaxsingizga oid ma’lumotlarni tegishli tartibda oladi va saqlaydi (masalan, pasport olishingizda ushbu ma’lumotlar olinadi).

3.    Yoki ishga kirishda siz o‘z xohishingiz bilan mazkur shaxsga doir ma’lumotlarni ish beruvchiga taqdim etasiz (anketa, pasport, diplom nusxalari va hokazo).

        Har qanday holatda ham shaxsga doir ma’lumotlar qonunda belgilangan tartibda olinishi, ishlov berilishi va saqlanishi shart.

 Sariosiyo tuman adliya bo‘limi  boshlig‘i  2-darajali yurist  L.Rayimov

---