Yangiliklar

Мустақил суд ҳокимияти-демократия гарови.

Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 112-моддасига асосан, судьялар мустақилдирлар, фақат қонунга бўйсунадилар. Судьяларнинг одил судловни амалга ошириш борасидаги фаолиятига бирон-бир тарзда аралашишга йўл қўйилмайди ва бундай аралашиш қонунга мувофиқ жавобгарликка сабаб бўлади.

Конституциясининг ушбу моддаси қоидалари “Судлар тўғрисида”ги қонун ҳамда процессуал кодексларда ҳам белгилаб қўйилган.

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Олий Мажлис Сенатининг йигирманчи ялпи мажлисидаги нутқида ҳам “... давлат ва жамият қурилиши тизимини такомиллаштириш, қонун устуворлигини таъминлаш ва суд-ҳуқуқ тизимини янада ислоҳ қилиш, миллий иқтисодиётимизни ривожлантириш ва либераллаштириш, ижтимоий соҳани янада ривожлантириш, хавфсизлик, миллатлараро тотувлик ва диний бағрикенглик муҳитини мустаҳкамлаш, самарали ташқи сиёсат олиб боришдек устувор йўналишларга алоҳида эътибор қаратилмоқда”-деб таъкидлади.

Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан 2019 йил 27 майда қабул қилинган “Ўзбекистон Республикасида коррупцияга қарши курашиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПФ-5729-сон Фармонида суд ҳокимиятининг мустақиллигини янада мустаҳкамлаш, судьяларга ҳар қандай тарзда қонунга хилоф равишда таъсир ўтказиш шарт-шароитларини истисно этиш-коррупцияга қарши курашиш соҳасида давлат сиёсатининг ўрта муддатли истиқболдаги устувор йўналишларидан бири сифатида белгиланди.

Судларнинг ҳақиқий мустақиллигига, фақат қонунга бўйсуниб ҳаракат қилишига эришилмаса, коррупцияга қарши курашиш, манфаатлар тўқнашувининг олдини олиш, шахснинг ҳуқуқ ва эркинликларига риоя қилиш ҳамда бошқа соҳаларда ютуққа эришиб бўлмаслиги сабабли ҳам мамлакатимиз раҳбари суд ҳокимиятини мустаҳкамлашга катта эътибор қаратмоқда.

Юқорида кўрсатиб ўтилган фармонда шунингдек, фуқаролик жамияти институтлари, оммавий ахборот воситалари фаолиятининг чинакам эркинлигини таъминлаш ва уларни коррупцияга қарши чораларни тайёрлаш, ўтказишда ва ижросини мониторинг қилишда иштирок этишга жалб қилиш ҳам белгиланган бўлиб, бизнингча судлар фаолияти устидан жамоатчилик назоратини йўлга қўйиш ҳам уларнинг мустақиллигини таъминлашда хизмат қилади.

 Хулоса ўрнида таъкидлаш жоизки, суд ҳокимияти мустақиллигининг таъминланиши жисмоний ва юридик шахслар ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини муҳофаза этиш механизмининг янада такомиллашувига ҳамда жамият ривожланишига хизмат қилади. Судлар томонидан қонунийликнинг таъминланиши “Кучли давлатдан — кучли фуқаролик жамияти сари” тамойилининг амалда қарор топишини таъминлайди.

Сурхондарё вилоят адлия

Бугун Сурхондарё вилояти адлия бошқармасида ҳуқуқий муаммоларни аниқлаш борасидаги ишларни тизимлаштириш ва бунда юридик хизмат ходимларини роли мавзусида давра суҳбати ташкил этилди. Ушбу соҳада жорий йилнинг 15 июлида қабул қилинган вилоят ҳокимининг 327-сонли қарори ижросини ташкиллаштириш ва адлия бошқармаси ва туман (шаҳар) адлия бўлимларининг ижтимоий-иқтисодий соҳада ҳуқуқни қўллаш амалиётини ўрганиш бўйича вилоятдаги давлат бошқаруви органлари, маҳаллий давлат ҳокимияти органлари, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи  органлар билан ҳамкорлик йўналишлари келишиб олинди.
Давра суҳбати давомида адлия вазирлиги томонидан вилоятимизда фаолият кўрсатиб келаётган 6 нафар юридик хизмат ходимига берилган мартаба даражалари топширилди.

Диққат танлов! Сурхондарё вилояти адлия бошқармаси томонидан Комутатор. Тип устройства: коммутатор (switch). Возможность установки в стойку: есть. Объем оперативной памяти: 64 МБ. Объем флеш-памяти: 16 МБ. Количество портов коммутатора: 8 x Ethernet 10/100 Мбит/сек. Количество uplink/стек/SFP-портов и модулей: 4. Максимальная скорость uplink/SFP-портов: 10/100/1000 Мбит/сек. Поддержка работы в стеке: есть. Внутренняя пропускная способность: 5.6 Гбит/сек. Размер таблицы MAC адресов: 16384. 3500-10 Управление: Консольный порт: есть. Web-интерфейс: есть. Поддержка Telnet: есть. Поддержка SNMP: есть. Тип управления: уровень 2. Поддержка IPv6: есть. Поддержка стандартов: Auto MDI/MDIX, Jumbo Frame, IEEE 802.1p (Priority tags), IEEE 802.1q (VLAN), IEEE 802.1d (Spanning Tree), IEEE 802.1s (Multiple Spanning Tree), Link Aggregation Control Protocol (LACP). Размеры (ШxВxГ): 265 x 44 x 184 мм. Вес: 1.37 кг бўлган хусусиятли комутаторни сотиб олиш бўйича танлов эълон қилади. Қўшимча маълумотлар dxarid.uzex.uz сайтида. Лот рақами 5026409

Коррупция-тараққиёт тўсиғидир

Коррупцияга қарши курашиш кишилик жамияти пайдо бўлганидан буён давом этиб келинмоқда ва бу борада қайсидир давлатлар кўпроқ, қайси бирларидир камроқ натижаларга эришган. Айрим жамиятларни бошқарган  шахслар ўзгариши туфайли коррупцияга қарши кураш кучайган ёки акси бўлган ҳолатлар ҳам мавжуд.

Яқин тарихда Сингапур давлати томонидан коррупцияга қарши кураш бўйича амалга оширилган ишлар хохиш-ирода ва ҳаракат орқали бу иллатни минимум даражагача тушириш мумкинлигини исботлади.

1959-1990 йилларда Сингапур давлатининг Бош вазири бўлган                       Ли Куан Ю ўзининг “Сингапур тарихи. “Учинчи дунёдан” –биринчига” деб номланган китобида 1960 йилда “Коррупцияга қарши кураш тўғрисида”ги                 1937 йилда қабул қилинган қонуни ўзгартиришганлиги ва ҳар қандай моддий наф кўришни пора деб қабул қилинганлиги кўрсатган.

Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 210-моддаси диспозициясига кўра, пора олиш, яъни давлат органи, давлат иштирокидаги ташкилот ёки фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органи мансабдор шахсининг ўз хизмат мавқеидан фойдаланган ҳолда содир этиши лозим ёки мумкин бўлган муайян ҳаракатни пора бераётган шахснинг манфаатларини кўзлаб бажариши ёки бажармаслиги эвазига шахсан ўзи ёки воситачи орқали қонунга хилоф эканлигини била туриб, моддий қимматликлар олиши ёхуд мулкий манфаатдор бўлиши ҳисобланади.

Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 1999 йил                             24 сентябрдаги “Порахўрлик ишлари бўйича суд амалиёти тўғрисида”ги                      19-сон қарорининг 2-бандида, пул, қимматбаҳо қоғозлар, моддий бойликлар, шунингдек, пора оладиганга қайтармаслик шарти билан, лекин мулкий моҳиятга молик бўлган (масалан, таъмирлаш, қурилиш, қайта тиклаш ишларини бажариш ва бошқалар) хизматлар пора предмети бўлиши мумкинлиги кўрсатилган.

Бизнинг қонунчилигимизда ҳам ҳар қандай моддий наф кўриш пора деб ҳисобланиши белгиланган.

Ҳар қандай жиноятнинг ҳам келиб чиқиш сабаблари ва уларнинг ривожланиши шарт-шароитлари билан курашилмаган ва у йўқ қилинмаган тақдирда, у яна давом этиши бизнингча кўп исбот талаб қилмайди.

         Президентимиз томонидан 2019 йил 27 майда қабул қилинган “Ўзбекистон Республикасида коррупцияга қарши курашиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПФ-5729-сон Фармонида коррупцияга оид ҳуқуқбузарликлар содир этилишининг шарт-шароитлари ва сабабларини ўрганишга ҳам катта эътибор қаратилган.

Хусусан, фармон билан 35-банддан иборат бўлган 2019-2020 йилларда коррупцияга қарши курашиш давлат дастури тасдиқланган бўлиб, биринчи бандида жумладан, фуқароларда коррупцияга нисбатан муросасиз муносабат, коррупцияга қарши курашишнинг аниқ хулқни шакллантиришга қаратилган, коррупцияга қарши курашиш борасида кампанияларни ўтказиш белгиланган.

      Аҳолида коррупцияни йўқ қилиш учун муносабат шаклланмаса, давлат органларининг саъй-ҳаракатлари етарли натижа бермаслиги аниқ. Негаки, ҳар бир шахс коррупуиоген ҳолат юз берганда унга қарши муносабат билдирмаса, бу ҳолат давом эттаверади.

Юқорида кўрсатилган давлат арбоби Ли Куан Ю ўзининг асарида “Иш ҳақи ҳисобига муносиб даражада ҳаёт кечира олмаётган шахсга берилган кичик ваколат ҳам ундан нотўғри фойдаланиш омилини келтириб чиқаради”-деган фикрни ёритган бўлиб, бу фактор ҳақиқатда коррупцияга қарши курашда эътибор қаратилиши лозим бўлган асосий омиллардан ҳисобланади.

Мазкур  жиҳат Президентимизнинг фармонида ҳам ўз аксини топган бўлган, жумладан давлат хизматчилари даромадларини декларация қилиш тизимини босқичма-босқич жорий этиш ва уларнинг иш ҳақи етарли даражада бўлишини таъминлаш, шунингдек, давлат хизматини ўташда манфаатлар тўқнашувини ҳал этишнинг ташкилий-ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш белгиланган.

Фармонда шунингдек, коррупцияга қарши курашиш соҳасида жамоатчилик назорати механизмларини самарали қўллашга йўналтирилган, шу жумладан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталари ва сиёсий партияларнинг ролини янада кучайтириш; ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларнинг Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталари олдидаги ҳисобдорлиги тартибини такомиллаштириш; қарорлар қабул қилиш жараёнида фуқаролар иштирокининг шаффоф ва самарали усулларини жорий этишни назарда тутувчи комплекс чора-тадбирлар бўйича “Йўл харитаси” лойиҳасини ишлаб чиқиш ҳам белгиланган.

Мазкур фармон мамлакатимизда коррупцияга қарши курашиш соҳасида муҳим ўзгаришларни амалга ошириш учун ташланган қадам ҳисобланади.

Сурхондарё вилоят адлия бошқармаси

2019 йил 10 май куни Президентимиз Ш.М.Мирзиёев томонидан “Давлат-хусусий шериклик тўғрисида”ги қонун имзоланиб, бу соҳада амалга оширилаётган ишлар қонун билан тартибга солиниши мустаҳкамланди.

Мазкур қонун қабул қилингунига қадар мактабгача таълим, соғлиқни сақлаш ва коммунал хўжалик каби соҳаларда давлат-хусусий шерикчилигини ривожлантириш бўйича бир қатор амалий ишлар амалга оширилди.

         Хусусан, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил                         20 октябрдаги “Давлат-хусусий шерикликни ривожлантиришнинг ҳуқуқий ва институционал базасини яратиш бўйича биринчи навбатдаги чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПҚ-3980-сон қарори биланЎзбекистон Республикаси Молия вазирлиги ҳузурида Давлат-хусусий шерикликни ривожлантириш агентлиги ташкил этилди.

Қарорга асосан,  Агентлик давлат муассасаси шаклида ташкил этилиши  ва Ўзбекистон Республикасида давлат-хусусий шериклик соҳасида ягона давлат сиёсатини юритиш бўйича махсус ваколатли орган ҳисобланиши белгиланди.

Агентликнинг ташкил этилганлиги мамлакатимизда давлат-хусусий шерикликни янада ривожлантириш ва янги босқичга олиб чиқишга катта эътибор қаратилаётганлигидан далолат беради.

“Давлат-хусусий шериклик тўғрисида”ги қонунга асосан,  давлат-хусусий шериклик — давлат шериги ва хусусий шерикнинг муайян муддатга юридик жиҳатдан расмийлаштирилган, давлат-хусусий шериклик лойиҳасини амалга ошириш учун ўз ресурсларини бирлаштиришига асосланган ҳамкорлигидир.

Мазкур қонунга кўра, лойиҳалаштирилиши, қурилиши, барпо этилиши, етказиб берилиши, молиялаштирилиши, реконструкция қилиниши, модернизациялаштирилиши, фойдаланилиши ва хизмат кўрсатилиши давлат-хусусий шериклик лойиҳасини рўёбга чиқариш доирасида амалга ошириладиган мол-мулк, мулкий комплекслар, ижтимоий инфратузилма, шунингдек давлат-хусусий шериклик лойиҳасини амалга ошириш жараёнида жорий этилиши лозим бўлган ишлар (хизматлар) ва инновациялар-давлат-хусусий шериклик объекти ҳисобланади.

Давлат шериги тендер ёки тўғридан-тўғри музокаралар натижалари бўйича аниқланадиган хусусий шерик билан давлат-хусусий шериклик тўғрисида битим тузиши белгиланган бўлиб,  тендерлар бир босқичли ёки икки босқичли бўлиши мумкин.

Умумий қиймати бир миллион АҚШ долларига қадар бўлган эквивалентдаги давлат-хусусий шериклик лойиҳаси бўйича бир босқичли, умумий қиймати бир миллион АҚШ долларидан ортиқ бўлган эквивалентдаги давлат-хусусий шериклик лойиҳаси бўйича икки босқичли тендер ўтказилади.

Қонунга кўра, давлат шериги Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси билан келишувга кўра давлат-хусусий шериклик тўғрисидаги битимни тузиш ҳуқуқи бўйича тендер ғолибини аниқлаш учун тендер комиссиясини шакллантиради.

Тендер комиссияси таркибига давлат шеригининг, Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг, Монополияга қарши курашиш қўмитасининг ва ваколатли давлат органининг вакиллари мажбурий тартибда киритилади.

Давлат шеригининг вакили тендер комиссияси раисидир. Ваколатли давлат органининг вакили тендер комиссияси таркибида маслаҳат овози билан иштирок этади.

Давлатнинг мудофаа қобилиятини ва хавфсизлигини таъминлашда, давлат-хусусий шериклик лойиҳасини амалга оширишнинг зарурий шарти ҳисобланган интеллектуал фаолият натижаларига доир мутлақ ҳуқуқлар, бошқа мутлақ ҳуқуқлар, ер участкаси, бошқа кўчмас мол-мулк объекти ва ўзга мол-мулк муайян шахсга тегишли бўлганда, Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармонлари ва қарорлари билан белгиланган ҳолларда тарафлар давлат-хусусий шериклик тўғрисидаги битимни давлат шеригининг қарорига мувофиқ тўғридан-тўғри музокаралар ўтказиш асосида тендер ўтказмасдан тузиши мумкин.

Давлат шериги тендер ҳужжатларида баён этилган шартлар, муддатлар ва тартиб-таомилларга мувофиқ тендер ғолиби билан давлат-хусусий шериклик тўғрисида битим тузади.

Давлат-хусусий шериклик тўғрисидаги битимнинг амал қилиш муддати уч йилдан кам бўлмаслиги ва қирқ тўққиз йилдан ошмаслиги керак.

Қонун билан шунингдек,  хусусий шерик ҳуқуқларининг кафолатлари, кредиторнинг манфаатларини ҳимоя қилиш, давлат-хусусий шериклик лойиҳаларининг амалга оширилиши юзасидан мониторинг ва бошқа масалаларни амалга ошириш  тартиблари белгиланган.

Сурхондарё вилоят адлия

Термиз шаҳар адлия бўлими томонидан вилоят божхона бошқармасининг шахсий таркиб ходимлари учун “Ўзбекистон Республикасида коррупцияга қарши курашиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПФ-5729-сон Фармони юзасидан давра суҳбати бўлиб ўтди.
Тадбир давомида, божхона ходимларига Коррупцияга қарши курашишга оид норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар мазмун-моҳияти атрофлича тушунтириб берилди.

Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатларига мувофиқ адлия органлари юридик хизматлар фаолиятини мувофиқлаштириш ва методик таъминлаш бўйича махсус ваколатли орган ҳисобланади. 
Шунга кўра, Сурхондарё вилоят адлия бошқармаси томонидан вилоятдаги давлат органлари ва ташкилотлари юридик хизмат ходимлари билан уларнинг ўз соҳасига оид фаолиятида юзага келаётган муаммоларни аниқлаш ва уларни бартараф этиш мақсадида семинар тадбирлари доимий равишда ўтказиб борилмоқда.
18 июль куни Сурхондарё вилоят молия бош бошқармаси ҳамда унинг қуйи тизимларида фаолият юритаётган юридик хизмат ходимлари иштирокида семинар ўтказилди.
Семинар давомида вилоят буйича ундирилмаган ёки ундирилган бўлсада, махсус ҳисоб рақамларда қолиб кетаётган маблағларни маҳаллий бюджетга қайтариш бўйича тегишли суд қарорлари қабул қилиш, бу борада прокуратура органлари билан ҳамкорликда иш олиб бориш масаласида вужудга келаётган муаммолар ва уларни бартараф этиш йўллари муҳокама қилинди.
Шунингдек, семинар давомида қатнашчиларга Ўзбекистон Республикаси Президентининг 
             “Ўзбекистон Республикасининг солиқ сиёсатини такомиллаштириш концепцияси тўғрисида”ги 2018 йил 29 июндаги ПФ-5468-сон фармони мазмун моҳияти тўғрисида маълумотлар берилди.

Вилоят адлия бошқармаси 
масъул ходими                                                                           Қ.Чориев

Термиз шаҳар адлия бўлими томонидан вилоят божхона бошқармасининг шахсий таркиб ходимлари учун “Ўзбекистон Республикасида коррупцияга қарши курашиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПФ-5729-сон Фармони юзасидан давра суҳбати бўлиб ўтди.
Тадбир давомида, божхона ходимларига Коррупцияга қарши курашишга оид норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар мазмун-моҳияти атрофлича тушунтириб берилди.

Термез шаҳар адлия бўлими

Сурхондарё вилояти телевидениясининг "Халқ билан мулоқот" дастурида вилоят ҳокими, адлия бошқармаси ҳамда бир қатор масъул ташкилот раҳбарлари иштирокида фуқароларни қийнаётгам муаммолар ҳамда мурожатлар юзасидан чиқиш қилишди.
Очиқ мулоқотда адлия бошқармаси бошлиғи ўрибосари Б.Нажмидинов томонидан жорий йил 6 ойи давомида бошқарма ва туман (шаҳар) адлия бўлимлари томонидан инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ҳамда ижтимоий иқтисодий соҳада ҳуқуқни қўллаш соҳаларида қилинган ишлар ҳақида атрофлича маълумот бериб ўтди.
Мулоқот давомида фуқароларни қийнаётган муаммолар юзасидан адлия органлари доимий равишда кўмак беришга тайёр эканлигини билдириб ўтилди.

Вилоят адлия бошқармаси 
масъул ходими                                                                           Қ.Чориев

МЕРОС МОЛ-МУЛКИ ҚАНДАЙ ТАҚСИМЛАНАДИ.

Ўзбекистон Республикасининг амалдаги қонунларига кўра, Меросхўр ўзига тегиши лозим бўлган меросни ёки унинг бир қисмини (улушини) олиш ҳуқуқига, агар у кейинчалик меросдан воз кечмаса, ворислик ҳуқуқидан маҳрум этилмаса ва уни меросхўр этиб тайинлаш тўғрисидаги васият фармойиши ҳақиқий эмас деб топилиши натижасида мерос олиш ҳуқуқини йўқотмаса, мерос очилган вақтдан эътиборан эга бўлади.

Мерос очилган жойдаги нотариус меросхўрнинг илтимосига кўра унга меросга бўлган ҳуқуқи тўғрисида гувоҳнома бериши шарт.

Меросга бўлган ҳуқуқ тўғрисидаги гувоҳнома мерос очилган кундан эътиборан олти ой ўтганидан кейин берилади.

Қонун бўйича мерос олинганида ҳам, васиятнома бўйича мерос олинганида ҳам, агар нотариус тегишли мол-мулкка ёхуд бутун меросга нисбатан гувоҳнома беришни сўраб мурожаат этган шахслардан бошқа меросхўрлар йўқлиги тўғрисида маълумотларга эга бўлса, гувоҳнома юқорида кўрсатилган муддат тугамасидан олдин берилиши мумкин.

Меросхўр мерос очилган кундан эътиборан исталган вақтда меросдан воз кечишга ҳақли.

Меросдан воз кечиш меросхўр томонидан мерос очилган жойдаги нотариусга ариза бериш орқали амалга оширилади.

Агар ишончномада вакил орқали меросдан воз кечиш ваколати махсус назарда тутилган бўлса, меросдан шу тарзда воз кечилиши мумкин.

Меросдан воз кечиш кейинчалик бекор қилиниши ёки қайтариб олиниши мумкин эмас.

Агар меросхўр васиятнома бўйича ҳам, қонун бўйича ҳам ворисликка чақирилса, у ана шу асосларнинг бири ёки ҳар иккаласи бўйича ўзига тегишли бўлган меросдан воз кечишга ҳақли.

Меросхўр улушнинг ортиши ҳуқуқи бўйича ўзига тегишли бўлган меросдан, мероснинг қолган қисмига ворисликдан қатъи назар, воз кечишга ҳақли.

Меросхўр меросдан воз кечганида васиятнома бўйича ёки қонун бўйича меросхўрлар жумласидан бўлмиш бошқа шахслар фойдасига воз кечаётганини кўрсатишга ҳақли.

Ушбу моддада назарда тутилган ҳоллардан ташқари мероснинг муайян қисмидан воз кечилишига, меросдан изоҳотлар билан ёки шартлар қўйиб воз кечилишига йўл қўйилмайди.

Меросни қабул қилиб олган қонун бўйича меросхўрлардан исталган бири мероснинг тақсимланишини талаб қилишга ҳақли.

Меросни тақсимлаш меросхўрларнинг келишувига кўра ўзларига тегишли улушларга мувофиқ, келишувга эришилмаган тақдирда эса, суд тартибида амалга оширилади.

Мерос қолдирувчининг вояга етмаган ёки меҳнатга қобилиятсиз болалари, шу жумладан фарзандликка олган болалари, шунингдек меҳнатга қобилиятсиз эри (хотини) ва ота-онаси, шу жумладан уни фарзандликка олганлар, васиятноманинг мазмунидан қатъи назар, қонун бўйича ворис бўлганларида улардан ҳар бирига тегиши лозим бўлган улушнинг камида ярмини (мажбурий улуш) мерос қилиб оладилар.

Мажбурий улуш олиш ҳуқуқига эга бўлган меросхўр бирон-бир асос бўйича меросдан оладиган ҳамма нарса, шу жумладан оддий уй жиҳозлари ва рўзғор буюмларидан иборат мол-мулкнинг қиймати ҳам, бундай меросхўр фойдасига қилинган васият мажбуриятининг қиймати ҳам мажбурий улушга қўшилади.

Меросдан мажбурий улуш олиш ҳуқуқига эга бўлган меросхўр учун васиятномада белгиланган ҳар қандай чеклашлар ва шартлар унга тегадиган мероснинг мажбурий улушдан ортиқча қисмига нисбатангина ҳақиқийдир.

Агар васиятнома бўйича ёки қонун бўйича ворисликка чақирилган меросхўр мерос очилганидан кейин уни қабул қилиб олишга улгурмасдан вафот этган бўлса, унга тегиши керак бўлган меросни қабул қилиб олиш ҳуқуқи унинг қонун бўйича меросхўрларига, агар барча мерос мол-мулк васият қилинган бўлса, унинг васият бўйича меросхўрларига ўтади (мерос трансмиссияси). Мерос трансмиссияси тартибида меросни қабул қилиб олиш ҳуқуқи бундай меросхўрнинг вафотидан кейин очилган мерос таркибига кирмайди.

Вафот этган меросхўрга тегишли меросни қабул қилиб олиш ҳуқуқи унинг меросхўрлари томонидан умумий асосларда амалга оширилиши мумкин.

Қонун бўйича ворисликда фарзандликка олинган шахс ва унинг авлодлари, бир тарафдан, фарзандликка олувчи шахс ва унинг қариндошлари, иккинчи тарафдан, туғишган қариндошларга тенглаштириладилар.

Фарзандликка олинганлар ва уларнинг авлодлари фарзандликка олинган шахснинг ота-онаси ҳамда бува-бувилари, ака-укалари, опа-сингиллари вафот этганидан кейин қонун бўйича мерос олмайдилар.

Фарзандликка олинган шахснинг ота-онаси ҳамда бува-бувилари, ака-укалари, опа-сингиллари фарзандликка олинган шахс ва унинг авлодлари вафот этганидан кейин қонун бўйича мерос олмайдилар.

Қонун бўйича ворисларнинг ҳар бир навбати аввалги навбатдаги меросхўрлар бўлмаган, меросдан четлаштирилган, меросни қабул қилмаган ёхуд ундан воз кечган тақдирда ворислик ҳуқуқига эга бўлади.

Қонун бўйича биринчи навбатдаги ворислар

Мерос қолдирувчининг болалари (шу жумладан фарзандликка олинган болалари), эри (хотини) ва ота-онаси (фарзандликка олувчилар) тенг улушларда қонун бўйича биринчи навбатдаги ворислик ҳуқуқига эга бўладилар. Мерос қолдирувчининг вафотидан кейин туғилган болалари ҳам биринчи навбатдаги ворислар жумласига кирадилар.

Қонун бўйича иккинчи навбатдаги ворислик

Мерос қолдирувчининг туғишган ҳамда она (ота) бир ота (она) бошқа ака-укалари ва опа-сингиллари, шунингдек унинг ҳам ота, ҳам она тарафдан бобоси ва бувиси тенг улушларда қонун бўйича иккинчи навбатдаги ворислик ҳуқуқига эга бўладилар.

Қонун бўйича учинчи навбатдаги ворислик

Мерос қолдирувчининг туғишган амакиси, тоғаси, аммаси ва холаси тенг улушларда қонун бўйича учинчи навбатдаги ворислик ҳуқуқига эга бўладилар.

Қонун бўйича тўртинчи навбатдаги ворислик

Мерос қолдирувчининг олтинчи даражагача (олтинчи даража ҳам шунга киради) бўлган бошқа қариндошлари қонун бўйича тўртинчи навбатдаги ворислик ҳуқуқига эга бўладилар, бунда яқинроқ қариндошлар узоқроқ қариндошларга нисбатан мерос олишда имтиёзли ҳуқуққа эга бўладилар.

Ворисликка чақириладиган тўртинчи навбатдаги ворислар тенг улушларда мерос оладилар.

Қонун бўйича бешинчи навбатдаги ворислик

Мерос қолдирувчининг меҳнатга қобилиятсиз боқимлари, агар улар мерос трансмиссияси асосида мерос олмасалар, қонун бўйича бешинчи навбатдаги ворислик ҳуқуқига эга бўладилар.

Сурхондарё вилоят адлия бошқармаси бўлим бошлиғи Ф.М.Аллаёров